روبینا پرواز آریا

آتشکده زرتشتیان کرمان

مقدمه:

آتشکده پرستشگاه زرتشتیان است كه آتش در جایی خاص از آن قرار می‌گیرد و آیین‌های دینی در برابر آن انجام می‌شود. ایرانیان باستان تا قرن ۴ پیش از میلاد در فضای باز نیایش می‌كردند و اردشیر دوم هخامنشی اولین بار نیایشگاه مسقف ساخت. این آتشكده‌ها چهار تاقی‌هایی گنبددار هستند كه درون آن‌ها آتشدانی قرار دارد و در آن آتش روشن نگه داشته می‌شود. آتشكده‌های بسیاری در ایران باستان ساخته شده است كه پس از هجوم اعراب به تدریج تخریب شدند. اما برخی از این آتشکده‌های معروف باستانی در کشورمان همچنان پابرجا هستند که یکی از آن‌ها آتشکده زرتشیان کرمان است که آخرین آتشکده این استان و موزه این آتشکده اولین و موزه زرتشتیان جهان، به شمار می‌رود.

آتشکده یا همان معبد کرمان در خیابان زریسف یا همان خیابان شهدا، خیابان برزو آمیغی واقع شده است. این آتشکده در باغ مصفایی واقع شده که قبلا منزل مسکونی جهانگیر اشیدری بوده و با تغییراتی به صورت معبد درآمده است.

آتشکده کرمان در سال ۱۳۸۰ ، در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۴۱۹۰ به ثبت رسید.

در ادامه با تاریخچه این آتشکده و ویژگی های آن و همچنین با موزه آتشکده بیشتر آشنا خواهیم شد.

تاریخچه:

تاریخچه آتشکده زرتشتیان کرمان به این قرار است :در سال ۱۲۸۲ خورشیدی که ارباب کیخسرو شاهرخ ساخت مدرسه ملی ایرانشهر را آغاز نمود یک نفر به نام ستاره خانم از ورثه وکیل الملک به والی شهر کرمان عریضه نوشت که غیر مسلمان حق ندارد عمارت مشرف بر خانه مسلمان بسازد و شما چگونه اجازه می دهید که زرتشتیان این کار را انجام دهند . والی شهر فوراً مامورانی را برای تعطیل و خراب نمودن مدرسه به آن مکان فرستاد ، ارباب که از این کار زشت عصبانی شده بود،به کارگرها تاکید کرد به هیچ وجه اجازه خراب کردن ندهند تا شخصاً اقدام کند و بی وقفه به ساختمان والی رفت و بدون اجازه وارد اتاق شد و با جدیت والی را مورد سرزنش قرار داد.والی که مغلوب ارباب شده بود دستور داد تا مامورین برگردند و این عمل ستاره خانم با شکست روبرو شد و مدرسه ملی ایرانشهر رسماً در سال ۱۲۸۵ خورشیدی افتتاح گردید . چندی بعد ستاره خانم باغ خود را که همین آتشکده فعلی می باشد به فروش گذاشت و دونفر از زرتشتیان به نامهای دینیار رستم مرزبان و رستم فرخ این باغ را خریداری نمودند و هرکدام سه دانگ از باغ را مالک شدند . در آن دوران منبع آب فتح آباد از داخل این باغ عبور می کرد و مالکان جدید، باغ را به نحوی دلنشین آباد نمودند . چندین سال بعد شخصی به نام ارباب جمشید خدارحم نرسی آبادی که از تاجران زرتشتی مقیم بمبئی بود مدتی در کرمان اقامت نمود. این شخص نیکوکار برای تجارت میان بمبئی و ایران از شهرهای سیستان و کرمان و تهران و یزد می گذشت و در نقاط مختلف آثار خیری از خود به جای گذاشته بود، در کرمان نیز به این فکر افتاد تا مسافرخانه ای برای رهگذران زرتشتی احداث کند تا هر زمان هر زرتشتی مانند خودش مجبور به اقامت در این شهر شد بتواند در این مسافرخانه استراحت کند .

بیشتر بخوانید: تور ارزان در روبینا پرواز

ایشان با این نیت آماده خرید مکانی مناسب در یکی از محله های زرتشتی نشین شد و این باغ که مقابل مدرسه بزرگ ملی زرتشتیان بود نظرش را جلب کرد . در آن زمان که متاسفانه دینیار رستم مرزبان به دیار باقی شتافته بود، ایشان سه دانگ سهم رستم فرخ را خریداری کرد ، از آنجائیکه همین مقدار برای ساخت مسافرخانه کافی بود اما راضی نشد که باغ را تفکیک و دیوار گذاری کند.

به همین منظور با وارثین رستم مرزبان که دو خواهرش بودند به نامهای مروارید و شیرین صحبت کرد که اگر آنها هم راضی به وقف نمودن سهم برادرشان هستند تا نامی از او که اولادی هم نداشته به یادگار بماند می توانند با وی شریک در این خیر شوند و آنها نیز قبول نمودند با این نیت که درنصف دیگر باغ که سهم برادرشان است آتشکده و نمازگاه ساخته شود و زرتشتیان بتوانند در این جای پاک نیایش پروردگار را بجای آورند و بدین ترتیب طبق وقفنامه موجود در تاریخ ۱۳۰۳ خورشیدی این خیرین نیک نهاد ، جمشید خدارحم و مروارید رستم و شیرین رستم کل شش دانگ باغ را وقف جماعت نموده و سند آنرا به انجمن جوانان زرتشتیان کرمان واگذار نمودند.به این ترتیب آخرین آتشکده کرمان ساخته شد.

نخستین آتشکده شهر کرمان، آتشکده قلعه دختر بوده است و پس از آن گبر محله کرمان بوده که اکنون چیزی از آن باقی نمانده است، بعد از آن هم به محله شهر انتقال یافت و بعد هم به دولت خانه خیابان فلسطین منتقل شد و اکنون آتشکده یا همان معبد کرمان همان طور که قبلا هم اشاره کردیم،به عنوان آتشکده زرتشتیان مشغول به کار است.

ویژگی های معماری و زیبایی شناختی آتشکده:

بنای آتشکده آجری است که بر سردرش سه کلمه نقش بسته است، (هُمت، هُوخت و هُورَشت) به معنای اندیشه، گفتار و کردار نیک. راه‌اندازی این آتشکده تقریبا ۱۰ سال به طول انجامیده است. بنای اولیه این آتشکده در زمینی به مساحت ۴ هزار مترمربع ساخته شد و بعدها با همت ده‌ها نفر از زرتشتیان، این مکان به مساحت ۸ هزار مترمربع افزایش یافت و اکنون شامل سالن اجتماعات، سالن کتابخانه ، سالن ناهار خوری ،مرکز کامپیوتر، مرکز پشتیبانی سایت انجمن و موزه مردم‌شناسی زرتشتیان ایران، دبیرخانه انجمن، سالن کنفرانس هیئت مدیره و ساختمان آموزشی جهت کلاس‌های دینی است که همگی آن‌ها توسط انجمن زرتشتیان کرمان اداره می‌شودکه همگی آن ها،به جذابیت های این مجموعه اضافه کرده اند.

همچنین میتوان در رابطه با آتش موجود در این آتشکده بر اساس نظر موبدان زرتشتی گفت که همان آتش چند هزار ساله ای است که در شاهنامه فردوسی همان آتشی که فردوسی در قصه هوشنگ که برای کشتن مار، سنگی را به سنگی دیگر کوفته و ناگهان آتشی افروخته شده را روایت میکند. این آتش پیش از دوره ساسانیان روشن نگه داشته شده و هنوز خاموش نشده است، شعله این آتش از آتشکده کاریان فارس به کرمان آمده است و همانی است که ٣٠٠‌ سال پیش هم پنهانی در آتشکده ” اودواده ” هند نگهداری می گردید تا با ورود بیگانگان به این سرزمین خاموشش نکنند و سرانجام در ماه شهریور سال ۳۶۵۲ یزدگری به این آتشکده انتقال یافته است، زرتشتیان معتقدند آب، خاک، هوا و آتش برای ما گرامی است و از بین این چهار عنصر، آتش پاک است و نور و روشنایی دارد، شعله همیشه رو به بالا می‌سوزد؛ از جانش مایه می‌گذارد، فرقی بین افراد قائل نیست و درس ایثار می‌دهد پس باید از این آتش فروزان پاسداری نمود اما بسیاری به اشتباه آنان را آتش پرست می پندارند.

شایان ذکر است که برای ورود به آتشکده باید کفش‌هایتان را دربیاورید و کلاهی ویژه بر سر بگذارید.

موزه موجود در کنار این آتشکده نیز مقصد گردشگری جذابی برای مسافران است که جزئیات آن خواهیم پرداخت.

موزه زرتشتیان در شهر کرمان اولین موزه مردم شناسی زرتشتیان جهان است که تا فروردین ماه ۱۳۹۴ و پیش از افتتاح موزه تاریخ و فرهنگ و هنر شهر یزد، تنها موزه اختصاصی زرتشتیان نیز بوده است.

فکر بنيانگذاري موزه­ مردم­‌شناسي زرتشتيان کرمان از سال 1362 همراه با بنيانگذاري کتابخانه انجمن زرتشتيان کرمان به وجود آمد. در اين سال پرويز وخشوري رياست انجمن زرتشتيان؛ به همراه مهران غيبي سرپرست وقت کتابخانه، اشياء ميراث فرهنگي زرتشتيان کرمان را گردآوري كرده و تا امروز نيز آثار ديگري به آن افزوده‌اند.

سرانجام اين موزه در جشن تيرگان سال1384 به طور رسمي و ازسوي سازمان ميراث فرهنگي، صنایع دستي و گردشگري افتتاح گردید.

ساختمان موزه در دهه1370 به کوشش بهدينان فرزانه، هرمزديار اشيدري و مهيندخت سياوشيان پي‌ ريزي و در سال 1380 پايان يافت.

از كهن‌ترين اشياء اين موزه يک جلد کتاب دست­نويس گات‌ها با پيشينه‌ي بيشتر از دويست سال و يک آتشدان دستي با تاريخ حک شده 1207 است.

از بخش‌هاي ارزشمند اين موزه بخش فرتور و اسناد است که فرتورهاي انجمن ناصري زرتشتيان کرمان و رفسنجان و فرتورهاي سرشناساني چون ارباب کيخسرو شاهرخ، ميرزا برزو آميغي، کشور خانم و پوراندخت در بين آنها ارزش بسياري دارد

بخشي از اين موزه به انواع آتشدان، روغن سوز، پيه­ سوز و چراغ لاله را اختصاص داده شده است.

لباس‌هاي زنانه‌اي با ديرينگي 50 تا 150 سال و پيشينه­ اي که در اسناد هخامنشي تا ساساني ديده مي­شود، گوياي پوشش زنان زرتشتي است که برای گردشگران میتواند جذاب باشد. مخنا، لچک، چارقد، کت، پيراهن و شلوار گلدوزي شده از انواع آن بوده و زيبايي ويژه‌اي دارند.

هر سال در روزهاي نوروز شماري از جوانان فرهيخته­ کرماني از بامداد تا پاسي از شب به دادن راهنمايي به بازديدکنندگان نوروزي آتشکده و موزه­ زرتشتيان مي‌پردازند.اين جوانان در طول سال در کلاس­هاي آموزشي موزه با هدف هماهنگ­ سازی و يکپارچه شدن گفته‌هايي که در دو بخش موزه و آتشکده بيان مي­شود، شرکت مي‌کنند و آگاهي‌هايي که اين جوانان در بخش آتشکده، درباره­ آتش، آتشکده، آيين­هاي ديني و سنتي زرتشيان و در بخش موزه درباره­ اشيا، فرتورها و جامه­ هاي سنتي مي‌دهند موجب شده که آتشکده­ کرمان در روزهاي نوروز از پربازديدکننده­ ترين مکان‌هاي گردشگري کرمان باشد.

به کوشش اين جوانان زرتشتی، براي نخستين بار جايگاه بازديد افراد غيرزرتشتي از جايگاه نيايش آنان جدا شده است تا پيروان اين دين كهن بتوانند در محيطي آرامتر به نيايش و عبادت خود بپردازند.

بیشتر بخوانید: تور ارزان در روبینا پرواز

آژانس مسافرتی روبینا پرواز - تهران - خیابان شریعتی

02177529703 الی 4