روبینا پرواز آریا
آژانس مسافرتی و هواپیمایی
درباره ایران - درباره استان آذربایجان شرقی -
درباره مسجد کبود
مقدمه و تاریخچه:
مسجد کبود یا مسجد جهانشاه در سال 870 هـ ق در دوره جهانشاه قراقويونلو و با نظارت صالحه خاتون دختر جهانشاه ساخته شده است .سردر کتیبه‌ای کاشی کاری سردر اصلی مسجد کبود به سال 870 قمری نصب شده‌است.کتیبه سردر و دیگر کتیبه‌های سردر مسجد به خط نعمت‌الله البواب خوشنویس مشهور سده نهم است. در زلزله سال 1158 شمسی (۱۷۸۰ میلادی) آسیب زیادی به مسجد وارد شد و در اثر این زلزله گنبدهای مسجد فرو ریخت.
معماری:
بناي مسجد شامل سر در ، شبستان و مقبره است. سر در آن رو به شمال واقع شده و در كنار آن ستونهائي متصل به بنا به شكل مارپيچ بالا رفته و در قسمت فوقاني هلال بيضي شكلي وجود دارد . پس از سر در و دهليز واقع در پشت آن شبستان بزرگ مسجد به ابعاد 5/16 متر قرار گرفته كه در سه طرف شمالي و غربي و شرقي آن شبستان رواقي به عرض 40/4 متر باطاقهاي ضربي و گنبدهاي كم خيز وجود دارد .
قسمت جنوبي بنا به شبستان كوچكي موسوم به مقبره راه دارد . كاشيكاري آن آبي رنگ فيروزه‌اي است كه به نام «فيروزة اسلام» معروفيت يافته است . در بالاي حاشيه‌هاي عريض طاقچه‌ها كتيبه اصلي بنا قرار گرفته كه بالاي اين كتيبه نيز نوشته‌هاي كوتاهي با خطوط نسخ و ثلث و كوفي در بين طرح‌هاي مختلف گل و بوته اسليمي و اشكال مختلف هندسي جا داده شده است و همة آنها اثر هنري محمد بن نعمت الله بواب خوشنويس مشهور قرن نهم است . زيبايي و تزئينات هنري اين مسجد چنان شگفت‌آور است كه هر بيننده‌اي آن را تحسين مي‌كند . تاورنيه در سال 1046 هـ ق مي‌نويسد : بناي مسجد كبود بسيار عالي‌تر از مساجد ديگر مي‌باشد . گنبد اين بنا از طرف‌داخل با آجرهاي كوچك مربع از كاشيهاي الوان مختلف گل و بوته موزائيك شده كه در ميان آنها به تناسب جملات و آيات عربي گنجانيده و بقدري خوب بهم اتصال داده‌اند كه گويا يك پردة نقاشي است .
نقل قول ها:
مادام ديولافوا نيز در قرن 15 ميلادي مي‌نويسد : بهترين نمونه ی ابنیه ی قديمي تبريز مسجد كبود است . عظمت بنا و ظرافت معماري و كاشيكاري آن همه حيرت‌آور است . اين مسجد حياط بزرگي داشته كه در اطراف آن طاقنماهاي جالب توجهي بوده و مركز آن حوض بزرگي براي وضو گرفتن وجود داشته است . اين مسجد در سال 1193 هـ ق در اثر زلزله ويران شد كه از اين بناي عظيم و نفيس فقط سر در و چند جرز پايه‌هاي شبستان باقي مانده بود كه در سالهاي 1318 و 1319 بعد از 8 سال ثبت تاريخي ، تعميراتي در طاق و سر در شمالي آن به عمل آمد و در سالهاي بعد از انقلاب نيز با بودجه و نظارت انجمن آثار ملي و سازمان ملي حفاظت آثار باستاني سابق و توسط استاد رضا معماران معمار هنرمند تبريزي دوباره بازسازي شد .
پاسکال کوست در گذشته از این مسجد با نام مسجد سنی و مسجدی که شیعیان تمایلی به استفاده از آن ندارند یاد کرده‌است.
مادام ژان دیولافوا ، مهندس راه و ساختمان و باستان‌شناس فرانسوی که همراه همسرش از سوی دولت فرانسه برای انجام کاوش‌های باستان‌شناسی به ایران سفر کرد در کتاب خود از این مسجد با نام مسجد آبی تبریز نام برده‌است.
